Hayatın bir parçası olarak değerlendirilen önyargı, pek çok farklı şekilde tanımlanmıştır. Belli bir durum ya da konu hakkında önceden varılan yargıya önyargı adı verilmektedir. Genellikle durumun ya da bireyin aleyhine oluşan bu yargı, bazen lehine de oluşabilmekte ve kanaat ya da yanlılık olarak da ifade edilebilmektedir. Psikoloji ile yakından ilişkili olan önyargı olumsuz davranışlara da neden olabilmektedir. Dolayısıyla bireylerin her konuda önyargılı davranmayı aşması gerekmektedir.
Önyargı Nedir? Nasıl Oluşur?
Önyargı; herhangi bir konu, durum ya da kişi hakkında araştırma yapmadan, yeterli bilgiye sahip olmadan çoğu zaman aleyhine, bazen de lehine oluşturulan yargı ya da tutum olarak ifade edilmektedir. Önyargının temelinde herhangi bir mantığa yer verilmeden sevmek ya da sevmemek durumu yatmaktadır.
Önyargı oluşumu çeşitli şekillerde olabilmektedir. Genellikle sosyalleşme aşamasında öğrenilirken önyargılı insanlar ile kurulan ilişkiler, önyargı nesnesi bulunan kişilerle yaşantılar, algılanan benzerlik miktarı, dikkatsizlik, bilgisizlik ya da otoriter bir kişilik yapısına sahip olma durumu önyargı oluşumu üzerinde etkili olan faktörlerdir.
Önyargılı insanlar bazen yaşadıkları ve tecrübe edindikleri durumlar nedeniyle de önyargıya sahip olabilmektedir. Örneğin; daha önce zenci bir kişi tarafından dolandırılan bir kimse her zenci için aynı kanıya varabilmektedir. Bu durum her ne kadar doğru olmasa da bireyin tecrübesinden kaynaklı olarak oluşmaktadır.
Ön Yargıyı Kırmak İçin Ne Yapılmalıdır?
Daha sağlıklı ilişkilerin kurulabilmesi, iletişimsiz sorununun ortadan kaldırılabilmesi için öncelikle önyargıyı kırmak gereklidir. Bu gibi durumlarda bireyin önyargı zararlarının farkında olması ve bu doğrultuda kalıplaşmış düşüncelerinden kurtulması gerekmektedir. Bunun yanı sıra farkındalığı artırmak, geçmişteki pişmanlıkları hatırlamak, çevreye dikkat etmek, insanları iyi tanımak, olaylar ve durumlar hakkında araştırma yapıp bilgi sahibi olmak, önyargının kırılması sağlıklı iletişim kurulması için yapılması gerekenler arasında yer almaktadır. Üstelik bu yöntemler sayesinde önyargı zararlarından kurtulabilmek de mümkündür.
Bir Psikologdan Destek Alabilirsiniz!
İnsan psikolojisi ile yakından ilişkili olan önyargı, mutlaka üstesinden gelinmesi gereken durumlardan biridir. Bazen bu durumun üstesinden gelebilmek için de profesyonel destek alınması, bir psikolog ya da terapiste başvurulması gerekmektedir.
Bu gibi durumlarda uzmanlar danışanları için bazı psikoterapi yöntemleri uygulamaktadır. Özellikle de maruz bırakma ve bilişsel davranışçı terapi gibi yöntemler oldukça etkili olurken, önyargılı insanlar bu yöntemler sayesinde sorunun üstesinden kolaylıkla gelebilmektedir.